Trudny temat……. jak rozmawiać z dzieckiem?

Drażliwy temat, delikatna rozmowa…

Poruszanie trudnych tematów życia z dzieckiem może być nie lada wyzwaniem i prowadzić do pytań, na które niekoniecznie jesteśmy przygotowani. De facto, ucieczka od tych pytań , niejednokrotnie wstydliwych w swej naturze, wydaje się najbardziej rozsądnym rozwiązaniem. Przynajmniej na krótką metę…

Dlaczego niektóre tematy są trudne do przedyskutowania?

Przede wszystkim, nie w każdym domu występują tematy trudne, a jeśli już się pojawiają, to w jednym domu, takim tematem będzie seks, a w innym, pieniądze lub mówienie o odczuwanych emocjach. W każdym z tych domów, problematyczne tematy mogą pojawić się w różnych okolicznościach i na różnym etapie rozwoju dziecka. Co więcej, w tej samej rodzinie, dla każdego z rodziców, inny temat może okazać się trudnym.

Dlaczego tak się dzieje?

Ponieważ każdy z nas niesie ze sobą własny bagaż doświadczeń, w tym ten, z tematami tabu. Niekiedy bagaż ten jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Przepełniony jest on trudnymi doświadczeniami i emocjami, do których nie chcemy wracać. W zależności od rodziny, temat, który może wydawać się trudny do poruszenia z młodszym dzieckiem, będzie wydawał się łatwiejszy do przebrnięcia z dzieckiem starszym, lub na odwrót.

No dobrze, w takim razie, o jakich „trudnych” tematach jest mowa? Poniżej, niewyczerpująca lista trudnych tematów:

• Seksualność, płciowość, (w tym, klasyczne już pytanie z cyklu: skąd się biorą dzieci 🙂 ), miesiączką, korekta płci, pornografia
• Wokół życia i śmierci, np. śmierć bliskiej osoby, samobójstwo, choroby
• Wokół relacji ludzkich, wyznaczanie ich granic, separacja czy rozwód
• Nierówności społeczne, dyskryminacja, niepełnosprawność
• Przemoc psychiczna, fizyczna, seksualna
• Pieniądze, bieda
• Religia
• Emocje
• Etc…

Kiedy zacząć rozmawiać?

Wiele spośród tych tematów można podejmować z przedszkolakiem. Wiek przedszkolny jest tym okresem rozwoju, kiedy to dziecko coraz baczniej przygląda się światu i aby móc go zrozumieć, zaczyna zadawać pytania, odnośnie tego, co usłyszało, widziało lub doświadczyło. Źródłem wiedzy mogą być rozmowy dorosłych, ale też rozmowy między samymi dziećmi (one same są świetnym źródłem przekazu, tego co niezrozumiane, a zasłyszane 🙂 ). Ten okres może być dla nas wskazówką, iż dziecko jest gotowe i można, a w niektórych sytuacja nawet trzeba, porozmawiać z dzieckiem.

Jak podejść do takiej rozmowy?

Możemy spróbować się do takiej rozmowy przygotować (tak, jak w przypadku podjęcia decyzji o rozwodzie lub trudnościach finansowych, które pojawiły się w rodzinie) ale jest również spora szansa, że zostaniemy zaskoczeni przez malucha. Możliwości jest wiele … to przy rodzinnym grillu, w trakcie rozmowy z koleżanką, na zebraniu klasowym czy w kolejce w supermarkecie.

Jeśli masz czas przygotować się do takiej rozmowy, możesz zastanowić się, kiedy i co chcesz przekazać swojemu dziecku. Jeśli zostałeś zaskoczony pytaniem, pozostaje Ci tylko wsiąść głęboki oddech i … odpowiedzieć 🙂

Wskazówki:

• Znasz swoje dziecko jak nikt inny. Uwzglednij kontekst sytuacyjny, stan emocjonalny oraz możliwosci związane z przyswajaniem nowych informacji, rozwijając trudny temat
• Porządkuj wiedzę dziecka umiarkowanie, krok po kroku, w najbardziej prosty i naturalny sposób
• W zależności od sytuacji, zdecyduj czy rozmowa powinna przebiegać w obecności wszystkich członków rodziny, czy może tylko wybranych.
• Zachowaj spokój (wiem, proszę o wiele 🙂 ). Dzieci i młodzież są świetnymi obserwatorami i z łatwością wyczuwają otaczające je emocje
• Próba odwrócenia uwagi, zmiany tematu, może okazać się nieużyteczna, gdyż nasza pociecha może powtórzyć pytanie, kilkukrotnie a nawet je wykrzyczeć, bo np., założyła, ze pytania nie usłyszeliśmy. Co więcej, prędzej czy później, młody człowiek zetknie się z tematem „na własnym podwórku” a nie otrzymując odpowiedzi na nurtujące go pytania samo rozpocznie poszukiwanie odpowiedzi oraz stworzy własną koncepcje rozumienia niewyjaśnionego tematu
• Pamiętaj, że nadmiernie przygotowana rozmowa może stworzyć nienaturalną, sztywną atmosferę.
• Nie strasz, nie demonizuj, nie bagatelizuj, ale też nie idealizuj informacji
• Skup się na faktach, przyczynach i konsekwencjach zaistniałej sytuacji. Możesz dawkować informacje i koncentrować się na tym, co najważniejsze
• Mów, informuj o trudnych sprawach, ale tez przedstawiaj druga stronę medalu. Pokaż ewentualną pozytywną stronę danej sytuacji, co możemy dobrego w niej uzyskać i lub, czego się nauczyć

Temat, który dla nas, dorosłych, może wydawać się trudny, kłopotliwy lub żenujący, dla dzieci może być całkiem prosty i naturalny w odbiorze, ale też odwrotnie.

• Jeśli dziecko Cię o to prosi, zatrzymaj się, nie kontynuuj na siłę
• Nie kłam, odkrywając prawdę, dziecko traci zaufanie i poczucie bezpieczeństwa oraz podważa autorytet kłamiącego rodzica
• Nie ograniczaj się do monologu, a zachęcaj młodego człowieka do dialogu. Zadawaj pytania a dowiesz się, co on już wie lub myśli na dany temat
• Daj mu przestrzeń na wyrażenie swoich uczuć. Zachęcaj go do odreagowania emocji
• Bądź uważny, słuchaj i obserwuj
• Podejdź do rozmowy z wyrozumiałością i cierpliwością
• Jeśli nie znasz odpowiedzi na zadane pytanie lub wahasz się, to szczerze się do tego przyznaj, podkreślając, że zastanowisz się, zorientujesz albo sprawdzisz. Zapewnij, że do tematu wrócicie i dotrzymaj danego słowa

Książki, bajki terapeutyczne dla najmłodszych oraz podcasty to bogate źródło wiedzy, w którym można znaleźć inspiracje, jak rozmawiać.

• Jeśli temat wydaje Ci się trudny leksykalnie, tak dla Ciebie, jak i dla dziecka, warto wesprzeć się porównaniami, metaforami czy przykładami z otoczenia
• Rozmawiając z młodszym dzieckiem, używaj prostych słów i buduj krótkie zdania. Natomiast w dialogu ze starszym dzieckiem, Twoje wypowiedzi mogą być pełniejsze a słownictwo bogatsze
• Nie traktuj dziecka jako swojego przyjaciela, obarczając go tym samym, niepotrzebnymi detalami i problemami ze świata dorosłych. Powinno ono mieć poczucie, że poradzisz sobie z problemem i nie potrzebujesz od niego dodatkowej pomocy
• Informuj, ale zachowaj niezbędny dystans. Dziecko nie powinno być angażowane w obowiązki i wyzwania życiowe dorosłych
• Młodsze dziecko, jest nadal dość egocentryczne w postrzeganiu otaczającej go rzeczywistości. To, co będzie dla niego najważniejsze, to to, jak będzie wyglądało jego życie w nowej sytuacji. Opisz jak będzie ono od teraz funkcjonowało, np. po zmianie szkoły, po rozwodzie czy po śmierci babci, u której spędzało coroczne wakacje. Przedstawienie wizji lub planu na przyszłość pomoże zachować dziecku poczucie bezpieczeństwa
• Może się okazać, że po zakończeniu takiej rozmowy, dziecko wróci do Ciebie z tym samym lub podobnym pytaniem. Jest to moment, abyś ponownie, wykazał się cierpliwością i ze spokojem powtórzył, to, co zostało już powiedziane
• Niezapominaj, zarówno dziecko, jak i nastolatek, potrzebują czasu na przyswojenie tego, co usłyszeli.

Nie bójmy się zaufać swojej wiedzy o własnym dziecku oraz własnej intuicji.

A Ty? O czym chciałbyś porozmawiać ze swoim dzieckiem?

Czekam na Twoje reakcje 🙂

Słonecznego dnia,

Ewelina